Το βαθύτερο νόημα του ιστορικού «ΟΧΙ»

 

 

    Είναι εξαιρετικά δύσκολο, για όποιον δεν έχει βιώσει συνθήκες, που επέβαλαν την ιστορική απάντηση του ΟΧΙ το 1940, να κατανοήσει τη θέση ενός δικτάτορα που πρέπει να απαντήσει σε ένα ιταμό Ιταλικό τελεσίγραφο που απαιτεί εδαφικές παραχωρήσεις και τον ψυχισμό ενός λαού που καλείται να επωμιστεί τις συνέπειες της απάντησης και να ανταποκριθεί σε μια πρόσκληση θυσίας, με χαρακτήρα δραματικό, γιατί η θυσία αφορούσε την ίδια την ύπαρξη του Έθνους μας.

     Στα απομνημονεύματα του ο επιδώσας το τελεσίγραφο, Ιταλός πρεσβευτής Grazzi, μας μιλάει, για  ένα λαό που αρνήθηκε να αρνηθεί τον εαυτό του, την τιμή και το ένδοξο παρελθόν του και ένα πρεσβύτη που διάλεξε για την πατρίδα του, το δρόμο της θυσίας και όχι της ατίμωσης, που τον έκαναν να αηδιάσει για το επάγγελμα του και να χαρακτηρίσει την επίδοση του τελεσιγράφου «θλιβερό καθήκον».        

 

        Αν γυρίσουμε τη μηχανή του χρόνου πίσω στο φθινόπωρο του 40, θα μας φέρει στη μνήμη την πολιτικο-στρατιωτική κατάσταση που επικρατούσε σε μια Ευρώπη  κατειλημμένη στο μεγαλύτερο μέρος από τις δυνάμεις της Βέρμαχτ και τους ηγέτες του άξονα να συναγωνίζονται σε επίδειξη θράσους και ισχύος. Η Αγγλία αντιστέκεται λυσσαλέα στις Γερμανικές επιθέσεις αλλά δεν μπορεί να προσφέρει τίποτε σε δυνητικούς συμμάχους. Η Σοβιετική Ένωση, περιμένει τη σειρά της και ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει ενδεχόμενη Γερμανική επίθεση παρά το σύμφωνο μη επίθεσης και τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα στο Βερολίνο, μετά από κάθε νίκη της Βέρμαχτ.  

Οι ΗΠΑ συμπαραστέκονται ηθικά στη Βρετανία, αλλά τυπικά παραμένουν ουδέτερες πιστές στην απομόνωση του δόγματος Μονρόε. Η Τουρκία, καιροφυλακτεί για την προώθηση των σχεδίων της στα νησιά του Αιγαίου παίζοντας επιδέξια το ρόλο του επιτήδειου ουδέτερου. 

Η Ισπανία αντιστέκεται στις Γερμανικές πιέσεις να προσχωρήσει στις  δυνάμεις του άξονα. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν υποκύψει στις θελήσεις της Γερμανίας και η Αλβανία έχει γίνει προτεκτοράτο της Ιταλίας. Η Φασιστική Ρώμη μετά την κήρυξη του πολέμου στην Αγγλία και Γαλλία  το Μάιο του 40 δεν τηρεί πλέον τα προσχήματα απέναντι στην Ελλάδα και επιδίδεται στην αναζήτηση αιτίας και αφορμής για τη σχεδιαζόμενη επίθεση εναντίον της χώρας μας. Την 3^η πρωινή ώρα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, μετά το τέλος δεξίωσης στην Ιταλική πρεσβεία, ο Ιταλός πρεσβευτής ζητεί για το νέο αυτοκράτορα της Ρώμης Μουσολίνι, «γη και ύδωρ» με ένα θρασύτατο τελεσίγραφο. 

Η απάντηση στο τελεσίγραφο ήταν ίδια με την υπερήφανη απάντηση που πήραν οι πρέσβεις του Δαρείου 2500 χρόνια πριν, αλλά τώρα σε πιο σύντομη, πιο λιτή, πιο  κατανοητή και χωρίς διπλωματικούς ελιγμούς νεοελληνική γλώσσα  ΟΧΙ.   

 Ο λόγος στη συνέχεια ανήκει στην ιστορία η οποία θα καταγράψει εξελίξεις και γεγονότα που θα προκαλέσουν τη λογική των φρονίμων, θα αναδείξουν ηρωισμούς και αυτοθυσίες, ανεξήγητες ακατανόητες και ασύλληπτες για άλλους λαούς και θα στείλουν στη φοβισμένη ανθρωπότητα και στην αποσβολωμένη Ευρώπη ένα μήνυμα θάρρους και ελπίδας αλλά και μια ανάσα ζωής, σε μια στιγμή που όλα τα’ σκιάζε η  φοβέρα..  

        Σήμερα 7o και πλέον χρόνια μετά, μπορούμε  να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα του ιστορικού ΟΧΙ, αξιολογώντας τις συνέπειες του και ξεπερνώντας το ψευδοδίλλημα, αν το είπε ο Μεταξάς ή ο Ελληνικός λαός που θέτουν μικρόψυχοι, που αδυνατούν να αντιληφθούν το μεγαλείο και την κρισιμότητα των ήμερων εκείνων. Το ιστορικό ΟΧΙ, όποιος και αν το είπε, πραγματοποιήθηκε από ολόκληρο το Έθνος και ήταν ίσως η πρώτη φορά που τα λόγια του δικτάτορα «Alors c'est la guerre.» (Λοιπόν έχουμε πόλεμο), ερχόταν σε πλήρη αρ­μονία με την  θέληση του σκληρότατα δοκιμα­ζόμενου από τη δικτατορία Ελληνικού λαού.  

        Όλοι γνωρίζουμε ότι στη στρατηγική και στην πολιτική, οι συσχετισμοί της ισχύος είναι  αυτοί, που επιτρέπουν σε ένα λαό τις επιλογές που πρέπει ή δεν πρέπει να κάνει. Το διακύβευμα για όσους αψηφούν τους συσχετισμούς  είναι η υποτέλεια στην καλύτερη και ο αφανισμός στην χειρότερη των περιπτώσεων. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που οι χοϊκοί αυτοί κανόνες ανατρέπονται και η λογική της ισχύος των συσχετισμών, αποδεικνύεται λανθασμένη, αναποτελεσματική και στείρα. Τρανό παράδειγμα η επιλογή του ΟΧΙ το 1940. Πόσο λογική ήταν η επιλογή του ΟΧΙ;

        Με τη λογική των συσχετισμών ισχύος και την τότε επικρατούσα πολιτικο- στρατιωτική κατάσταση, η επιλογή ΟΧΙ   δεν είναι καθόλου λογική, απεναντίας απόλυτα παράλογη. Αν υπήρχαν τότε επαγγελματίες αναλυτές και τεχνοκράτες διαχείρισης κρίσεων, θα εισηγούνταν χωρίς δυσκολία την αποδοχή του αιτήματος και θα πίεζαν η χώρα να διαπραγματευθεί ακόμα και με παραχωρήσεις, να βγει με το μέρος των τότε νικητών δηλαδή του άξονα. Την εισήγηση τους υποστήριζε απόλυτα η λογική των συσχετισμών ισχύος αλλά και η επικρατούσα κατάσταση. Δεν υπήρχαν όμως αναλυτές και διαχειριστές κρίσεων και έτσι η χώρα δεν πήγε με τους νικητές της στιγμής αλλά με τους τελικούς νικητές και να βγήκε κερδισμένη από τον Πόλεμο.

        Η επιλογή λοιπόν του ΟΧΙ δεν ήταν αποτέλεσμα των υπολογισμών ισχύος. Oύτε της διορατικότητας του δικτάτορα, που λόγοι ιστορικής αλήθειας επιβάλουν την αναγνώριση της σωτήριας όπως αποδείχτηκε πεποίθησης του, ότι μόνο με τη σύμπραξη της Βρετανίας (ως θαλασσοκράτειρας) μπορούσε να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα και η ανεξαρτησία της χώρας μας, παρά το γεγονός ότι καμία επίσημη εγγύηση δεν είχε δοθεί από τους Βρετανούς που αλληθώριζαν προς την Τουρκία και είχαν υπογράψει σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας το1939.

        Η επιλογή του ΟΧΙ  ήταν αποτέλεσμα λογικής που εξουσιάζει το συναίσθημα και όχι συναισθήματος που θολώσει τη λογική. Λογική που ορίζει τη δομή της ορθής σκέψης και όχι η λογική των ηλεκτρικών υπολογιστών που καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας των ηλεκτρονικών τους κυκλωμάτων. Γιατί με την έννοια του λογισμικού λογική έχουν και οι ηλεκτρικοί υπολογιστές. Μπορούν αν προγραμματιστούν σωστά να μεγιστοποιούν το όφελος και να προσδιορίζουν το μικρότερο κακό με βάση τα δεδομένα που τους δίδονται για επεξεργασία. 

Δεν έχουν όμως τη συναισθηματική νοημοσύνη ούτε το λογισμικό για να μπορούν να μπουν σε μια μήτρα υπολογιστικής βελτιστοποίησης, οι φόβοι και οι ελπίδες, τα όνειρα και οι προσδοκίες, οι αξίες και η αισθητική, τα ελαττώματα και οι αρετές, που έχουμε οι άνθρωποι. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ηγεσίες και άνθρωποι σε κρίσιμες στιγμές θα αποφασίζουν με το συναίσθημα που θα ελέγχει η λογική αλλά χωρίς να το υποτάσσει.

  Η λογική των συλλογικών συναισθηματικών αντιδράσεων στις δύσκολες ώρες, του πρωινού της 28^ης Οκτωβρίου, για να μη κυριαρχήσει ο φόβος, αλλά ιδέες, αρχές και αξίες, που αιώνες διασώζει, ο Ελληνικός λαός είναι που οδήγησε το δικτατορικό καθεστώς στην φαινομενικά παράλογη επιλογή του ΟΧΙ  Είναι αυτή η λογική που ξύπνησε στους μαχητές του 40 τις προγονικές φωνές και ξανάφερε στο νου τους την πανάρχαια υποθήκη που προτρέπει να μην αποφεύγουν τους πολεμικούς κινδύνους όσοι πιστεύουν ότι η ευτυχία στηρίζεται στην ελευθερία και η ελευθερία στην ανδρεία.

        Το ξημέρωμα της 28^ης Οκτωβρίου επικράτησε το ελεγχόμενο από τη λογική συναίσθημα του λαού μας, που ενεργοποίησε τα προτάγματα της ελευθερίας. Σ’ αυτά τα προτάγματα και τη λογική τους πρέπει να αναζητηθεί το βαθύτερο νόημα του ΟΧΙ το1940. 

--- Είναι η λογική που ένας λαός διαλέγει την ελευθερία του και την πραγματώνει με όποιο κόστος.

--- Είναι η λογική που ο άνθρωπος αναμετράται με τον εαυτό του και τον ξεπερνά, ή με τη μοίρα του και την υποτάσσει στη θέλησή του

--- Είναι η λογική που το Ελληνικό Έθνος αρνήθηκε να αρνηθεί τον εαυτό του, την τιμή του και το ένδοξο παρελθόν του, που με αγώνες δημιούργησε

        Το πρωινό της 28^ης Οκτωβρίου 1940 ο λαός μας έκανε το αναπάντεχο άλμα ανάμεσα στις συμβατότητες της καθημερινότητάς του και τις παρακαταθήκες της ιστορίας του και χωρίς να γίνεται παράλογος άλλαξε κώδικα λογικής. Χωρίς να  γίνεται παρανοϊκός άλλαξε κανόνες συμπεριφοράς. Άκουσε τα ιδεολογικά του προτάγματα και με την επιλογή του άφησε κατάπληκτη μια φοβισμένη ανθρωπότητα.

 http://www.cretalive.gr/