Τρίτη 5 Ιανουαρίου 2016

Ο Μεγάλος και Μικρός Αγιασμός

  
Μία από τις πιο γνωστές και λαοφιλείς Ακολουθίες της Εκκλησίας μας είναι αυτή του Aγιασμού των Yδάτων. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η Ακολουθία αυτή παρουσιάζεται σε δύο τύπους, τον Mεγάλο και τον Mικρό Aγιασμό, ανήκει δε στην κατηγορία των Mυστηριοειδών Tελετών. Μυστηριώδεις καλούνται οι Ακολουθίες μέσω των οποίων παρέχεται αοράτως η Θεία Χάρη με αισθητούς χειρισμούς και σημεία, δεν έχουν συσταθεί όμως από τον Κύριο ούτε είναι αναγκαίες προς σωτηρία όπως τα Μυστήρια.

Είναι γνωστές σε όλους οι διάφορες ευλαβείς παρανοήσεις που υφίστανται σε σχέση με τον Αγιασμό γενικώς, ιδίως δε με τον Μεγάλο. Για τον λόγο αυτό κρίνεται σκόπιμο προς άρση των παρεξηγήσεων να παρουσιαστούν ακροθιγώς τα όσα σχετικά ισχύουν.

Διάκριση μεταξύ Μεγάλου και Μικρού Αγιασμού
Μέγας Αγιασμός ονομάζεται η Ακολουθία που τελείται στο ναό δύο φορές το έτος (5 και 6  Ιανουαρίου) σε ανάμνηση της Βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη. Μικρός Αγιασμός είναι ο συνήθως τελούμενος στους ναούς κατά την 1η εκάστου μηνός και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις (θεμελιώσεις οίκων, εγκαίνια καταστημάτων, δημοσίων έργων,έναρξη Σχολικού έτους, κτλ.). Γίνεται σαφές λοιπόν ότι κακώς νομίζεται ότι ο Αγιασμός της παραμονής των Θεοφανείων είναι ο Μικρός αγιασμός και της Κυρίας Ημέρας ο Μέγας. Κατά τις δύο αυτές ημέρες τελείται η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού. Η τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού την παραμονή της Μεγάλης Εορτής είναι συνήθεια που επικράτησε κατά τους νεότερους χρόνους χάριν εξυπηρέτησης των πιστών. Η όποια διάκριση μεταξύ της αγιαστικής χάριτος του Αγιασμού της παραμονής και της Ημέρας των Θεοφανείων είναι λανθασμένη αν όχι απαράδεκτη.
Φύλαξη αγιασμού κατ’ οίκον.
 Ο Μέγας Αγιασμός δύναται να φυλάσσεται κατ’ οίκον προς εξυπηρέτηση των αναγκών των πιστών. Αυτό αναφέρεται ρητώς στο κείμενο της Ακολουθίας: «ίνα πάντες οι αρυόμενοι και μεταλαμβάνοντες έχοιεν αυτό προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμόν οίκων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον» καθώς επίσης και στον λόγο του Ι. Χρυσοστόμου ο οποίος γράφει σχετικά:«κατά την εορτή αυτή όλοι παίρνουν το αγιασμένο νερό στο σπίτι τους και το φυλάνε ολόκληρο τον χρόνο». Απαραίτητη βεβαίως προϋπόθεση για την κατ’ οίκον διατήρηση του καθαγιασμένου ύδατος είναι η ευλαβής και μετά μεγίστης προσοχής φύλαξή του.
 Μέγας Αγιασμός και νηστεία
Επικρατεί η αντίληψη ότι η νηστεία της 5ης Ιανουαρίου έχει οριστεί λόγω της επικείμενης μετάληψης του Μεγάλου Αγιασμού της επομένης. Μία τέτοια εκδοχή όμως δεν μαρτυρείται από την παράδοση της Εκκλησίας μας αλλά προέρχεται από παρανόηση μιας άλλης αρχαιότατης πράξης. Από τους Πρωτοχριστιανι-κούς ήδη χρόνους, της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων προηγούνταν προπαρασκευαστική νηστεία που αφορούσε το ομαδικό βάπτισμα των κατηχουμένων που γινόταν κατά την ημέρα αυτή. Τότε νήστευαν όχι μόνον ο βαπτιζόμενος και ο βαπτίζων αλλά και σύμπασα η Εκκλησία. Την αιτιολόγηση της νηστείας της παραμονής λόγω της λήψης Αγιασμού δεν δικαιολογεί ούτε η σύγχρονη πράξη κατά την οποία τελείται Μέγας Αγιασμός και κατά την Παραμονή. Ο λαός μεταλαμβάνει του Μεγάλου Αγιασμού της παραμονής χωρίς να νηστεύει την προηγουμένη (4η Ιανουαρίου) αλλά ούτε καταλύει την νηστεία της παραμονής των Θεοφανείων (5ης Ιανουαρίου) μετά την λήψη του.
Μολαταύτα η νηστεία της παραμονής, αν και δεν συνδέεται όπως αναφέραμε παραπάνω, με την μετάληψη του Αγιασμού, πρέπει σε κάθε περίπτωση να τηρηθεί ως προπαρασκευή για την Μεγάλη Δεσποτική Εορτή των Θεοφανείων που ακολουθεί και κυρίως για την Θεία Κοινωνία. Αυτό άλλωστε συμβαίνει με όλες τις Μεγάλες Εορτές του Εκκλησιαστικού έτους.     

        Για την μετάληψη του Μεγάλου Αγιασμού απαιτείται τέλεια αποχή τροφής και ποτού από του δείπνου ή του μεσονυκτίου της προηγούμενης ημέρας μέχρι της μεταλήψεως. Εξαίρεση αποτελεί η έκτακτη μετάληψη αγιασμού σε περιπτώσεις ασθενειών, κινδύνων κτλ.. Και εκεί όμως η πνευματική νηστεία όπως ορίζεται από τον Απόστολο Παύλο (Β΄ Κορ. 7,1) είναι απαραίτητη.

Μέγας Αγιασμός και Θ. Κοινωνία
Μέγας αγιασμός φυλάσσεται στον ναό καθ’ όλο το έτος σε ειδική φιάλη. Σκοπός της πράξης αυτής είναι η διευκόλυνση των πιστών και η εξυπηρέτηση των αναγκών τους. 
Πιο συγκεκριμένα ο Μέγας Αγιασμός δίδεται συνήθως ως ευλογία σε πιστούς που βρίσκονται υπό επιτίμιο του πνευματικού και δεν επιτρέπεται να κοινωνήσουν. Η πράξη αυτή όμως εάν δεν κατανοηθεί ορθά γεννά ακραίες παρεξηγήσεις.. Μια όμοια παρανόηση έγκειται στην αντίληψη ότι η Θ. Κοινωνία κατά τα Θεοφάνεια δεν είναι απαραίτητη αφού υποκαθίσταται από την λήψη Αγιασμού. Ο Μέγας Αγιασμός σε καμία περίπτωση δεν δύναται να υποκαταστήσει τη μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Κυρίου. Δεν θεωρείται υποκατάστατο ούτε όμοιο και ισότιμο. 
http://www.inagiounikolaoutouneou.gr/


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου